«معماری میان افزا در زمینه های تاریخیِ شهری» مبانی طراحی و معیارهای ارزیابی؛ نمونه موردی: ساخت و سازهای جدید در بافت تاریخی شهر یزد

شهرهای تاریخی، سرمایه های بی بدیل و تجدیدناپذیر جوامع انسانی هستند که نگاهداشت آنها مورد اتفاق نظر جهانی است. ساخت و سازهای جدید در این شهرها، از ضرورت های استمرار روند زندگی در آنهاست. اما در کشور ما در دوران معاصر، به دلیل فقدان مبانی و رویکردهای اصولی، این ساخت و سازها به تهدیدی جدی فراروی موجودیت، کلیت و ارزش های معماری و شهرسازی مندرج در بافت های کهن تبدیل شده و چهره ای پریشان به بخش های تاریخی شهرها داده اند. شهر یزد نیز به عنوان یکی از شهرهای ویژة تاریخی کشور، از این رهگذر آسیب های جدی دیده است. شکل گیری مبانی، رویکردها و معیارهای اصولی برای هدایت ساخت و سازها در شهرهای تاریخی ایران و به عنوان نمونة موردی در بافت تاریخی شهر «یزد»، مدنظر این رساله بوده است. به نظر می رسد که دو اصل بنیادین «تداوم» و «انسجام» در نسبت با «زمینه» می تواند ضمن جلوگیری از بروز و گسترش آشفتگی و نابسامانی در منظر و سیمای کلی بافت و «حفاظت» از کیفیات کالبدی، فضایی و ارزش های معماری آن، بستری مناسب برای ارتقای کیفیت های محیط زندگی در بافت فراهم آورد. این که چه عواملی منجر به تحقق تداوم بناهای میان افزا نسبت به زمینه در حوزة منظر کالبدی شهرِ تاریخی می گردند، پرسش پژوهش حاضر بوده است و بر این مبنا، انشاء و تدوین عوامل پدید آورندة «تداوم» در منظر تاریخی، کالبدی و معماریِ شهریِ بافت در نسبت میان معماری بناهای میان افزا با زمینة تاریخی، هدف این پژوهش می باشد. این پژوهش بر راهبرد «تحقیق کیفی» با رویکرد «نظریه های زمینه ای» بنیان یافته است که داده های خود را از طریق مطالعات کتابخانه ای، بررسی نمونه ها و تجارب، مشاهدات و بررسی های میدانی ـ به صورت موردی در شهر تاریخی یزد ـ فراهم نموده و به واکاوی مسألة مورد پژوهش پرداخته است. دستاورد این تحقیق، مبانی و رویکرد اصولی در معماری بناهای میان افزا در بافت های تاریخی و به طور مشخص در شهر یزد بوده است که ضمن اعتبار بخشیدن به «زمینه»، منجر به حفاظت از ویژگی های معماریِ شهری و منظر کالبدی بافت تاریخی و برقراری رشتة تداوم در آن می گردد.